ई-कचऱ्याचा नवा राक्षस सर्वांच्या मानगुटीवर
मोठे उद्योग आणि श्रीमंत वर्गच नव्हे, तर सर्वसामान्य माणसाच्या मानगुटीपर्यंत ई-कचरा या आधुनिक राक्षसाचे भयावह पंजे येऊन पोचले आहेत. महाराष्ट्र राज्य प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या ताज्या अहवालानुसार पुणे आणि पिंपरी-चिंचवड परिसरात 2015 पर्यंत तब्बल चार हजार टन ई-कचरा गोळा होईल, असा अंदाज वर्तविण्यात आला आहे. चालू वर्षांत या संपूर्ण परिसरात 3600 टन ई-कचरा जमला आहे. एकूण महाराष्ट्रातील 20,270 टन ई-कचरा ही आकडेवारी थक्क करणारी आहे.
"जुनी वस्तू द्या व नवी सवलतीत मिळवा', तसेच "वापरा व फेका' या विक्रीतंत्रामुळे ई-कचरा नावाचा राक्षस अक्राळविक्राळ होत चाललेला आहे. जागोजागी ढीग अशा स्वरूपात त्याच्या पाऊलखुणा लवकरच दिसू लागल्यास नवल नाही. याचे कारण म्हणजे या कचऱ्याचे विघटन ही समस्या आज आहेच, पण ती भविष्यात मोठ्या स्वरूपात समोर उभी राहील, अशी चिन्हे दिसू लागली आहेत.
संगणक, त्याच्याशी संबंधित प्रिंटर, स्कॅनर, सीडी इत्यादी सर्व हार्डवेअर उपकरणे बाद झाल्यावर ई-कचरा बनतात. फॅक्‍स, दूरध्वनी संच, व्हीसीआर, व्हीसीडी, रेडिओ, टेपरेकॉर्डर, दूरचित्रवाणी संच, रेफ्रिजरेटर, मायक्रोवेव्ह ओव्हन व कपडे धुण्याचे यंत्र वगैरे सारे नंतर ई-कचरा या वर्गात मोडते. मोबाईल फोनची त्यात नव्याने भर पडू लागली आहे. याचाच अर्थ मोठ्या कंपन्यांपासून घरगुती वस्तूंपर्यंत बरेच काही ई-कचऱ्याचे रूप घेऊन आपल्या मानगुटीवर बसायला सज्ज झाले आहे.
पुणे, पिंपरी-चिंचवड "आघाडी'वर
ई-कचरा निर्माण करणाऱ्या देशभरातील पहिल्या दहा शहरांमध्ये पुणे व पिंपरी-चिंचवडची गणना होते आहे. या कचऱ्यामुळे आरोग्याला थेट धोका संभवतो. कॅडमियमच्या दुष्परिणामाने मूत्रपिंडांमध्ये विष पसरते. शिसे लहान मुलांच्या मेंदूवर परिणाम करते. पारा हा मेंदू व मूत्रपिंडांसाठी घातक ठरतो, तर "बीएफआर' शरीराच्या आतील स्रावांमध्ये गंभीर बिघाड निर्माण करतात. यापैकी काही घटक तर मातेच्या दुधातही आढळतात, असे स्वीडन व अमेरिकेतील काही ठिकाणच्या संशोधनांतून लक्षात आले आहे.
यावर काही उपाय शोधता येतील का? भविष्यातला मोठा धोका टाळायचा असेल, तर वर्तमानातच पावले उचलायला हवीत. तुम्हाला काय वाटते? तुमच्या डोक्‍यात आहे का काही उपाय?
"जुनी वस्तू द्या व नवी सवलतीत मिळवा', तसेच "वापरा व फेका' या विक्रीतंत्रामुळे ई-कचरा नावाचा राक्षस अक्राळविक्राळ होत चाललेला आहे. जागोजागी ढीग अशा स्वरूपात त्याच्या पाऊलखुणा लवकरच दिसू लागल्यास नवल नाही. याचे कारण म्हणजे या कचऱ्याचे विघटन ही समस्या आज आहेच, पण ती भविष्यात मोठ्या स्वरूपात समोर उभी राहील, अशी चिन्हे दिसू लागली आहेत.
संगणक, त्याच्याशी संबंधित प्रिंटर, स्कॅनर, सीडी इत्यादी सर्व हार्डवेअर उपकरणे बाद झाल्यावर ई-कचरा बनतात. फॅक्‍स, दूरध्वनी संच, व्हीसीआर, व्हीसीडी, रेडिओ, टेपरेकॉर्डर, दूरचित्रवाणी संच, रेफ्रिजरेटर, मायक्रोवेव्ह ओव्हन व कपडे धुण्याचे यंत्र वगैरे सारे नंतर ई-कचरा या वर्गात मोडते. मोबाईल फोनची त्यात नव्याने भर पडू लागली आहे. याचाच अर्थ मोठ्या कंपन्यांपासून घरगुती वस्तूंपर्यंत बरेच काही ई-कचऱ्याचे रूप घेऊन आपल्या मानगुटीवर बसायला सज्ज झाले आहे.
पुणे, पिंपरी-चिंचवड "आघाडी'वर
ई-कचरा निर्माण करणाऱ्या देशभरातील पहिल्या दहा शहरांमध्ये पुणे व पिंपरी-चिंचवडची गणना होते आहे. या कचऱ्यामुळे आरोग्याला थेट धोका संभवतो. कॅडमियमच्या दुष्परिणामाने मूत्रपिंडांमध्ये विष पसरते. शिसे लहान मुलांच्या मेंदूवर परिणाम करते. पारा हा मेंदू व मूत्रपिंडांसाठी घातक ठरतो, तर "बीएफआर' शरीराच्या आतील स्रावांमध्ये गंभीर बिघाड निर्माण करतात. यापैकी काही घटक तर मातेच्या दुधातही आढळतात, असे स्वीडन व अमेरिकेतील काही ठिकाणच्या संशोधनांतून लक्षात आले आहे.
यावर काही उपाय शोधता येतील का? भविष्यातला मोठा धोका टाळायचा असेल, तर वर्तमानातच पावले उचलायला हवीत. तुम्हाला काय वाटते? तुमच्या डोक्‍यात आहे का काही उपाय?
Let me quote wikipedia for this:
Elements in bulk
lead, tin, copper, silicon, carbon, iron and aluminium
Elements in small amounts
cadmium and mercury,
Elements in trace amounts
germanium, gallium, barium, nickel, tantalum, indium, vanadium, terbium, beryllium, gold, europium, titanium, ruthenium, cobalt, palladium, manganese, silver, antimony, bismuth, selenium, niobium, yttrium, rhodium, platinum, arsenic, lithium, boron, americium
Well, by the way, forget about this pollution caused by our own people, how many people know that India is the dumping ground of e-waste ? That too Especially from U.S.?
Here are the details about what objects are generating this toxic waste.
Lead: Solder, CRT Monitors (Lead in glass), Lead-acid battery
Tin: Solder
Copper: copper wire, Printed circuit board tracks
Aluminium: nearly all electronic goods using more than a few watts of power (heatsinks)
Iron: Steel chassis, cases & fixings
Silicon: glass, transistors, ICs, Printed circuit boards.
nickel & cadmium: Nickel-cadmium rechargeable batteries
Lithium: Lithium-ion battery
Zinc: plating for steel parts
Gold: connector plating, primarily in computer equipment
Americium: Smoke alarms (radioactive source)
Germanium: 1950s & 1960s transistorised electronics (transistors)
Mercury: fluorescent tubes (numerous applications), tilt switches (pinball games, mechanical doorbells)
Sulphur:Lead-acid battery
Carbon: Steel, plastics, resistors. In almost all electronic equipment.
A very important point. Government and even organisations like Greenpeace are spreading awareness about global warming and suggesting to replace normal bulbs with CFL. Has anybody thought about the mercury pollution that would be generated by the rampant use of CFL? Especially when the recycling processes in our country are "top class"? We throw everything out from the window. If the CFL bulbs get accumulated near a water body and the mercury from these broken CFL enters water bodies? But nobody has time or brain enough to think about this!
Regarding what you are asking, there is NO solution to this other than public awareness and raising a solid e-waste disposal system by both the PCMC and PMC. Please remember, that the e-waste disposal systems are "extremely complex" and "extremely expensive". But there is no other solution to this.
By the way, a great news from me. The MPCB (Maharashtra pollution control board) KNOWS what exactly e-waste means! (That's tremendous feat considering it is a government body). There are couple of study reports, formation of expert groups, committees, meetings, presentations (and may be foreign trips using public money) too by them. But it all comes down to a very tricky problem called "implementation" which no government body can work on. So what one needs to do is this:
1) Considering unorganized recycling sector in India, educate the human recycling collectors.
2) PMC and PCMC can collectively setup an e-waste recycling plant which will take care of the total waste in both the sister cities.
3) Educate people to separate e-waste from other waste.
I am higly sceptical that steps 2 and 3 would ever be carried out considering
a) The politicians and beaurocrats in PMC, PCMC.
b) The attitude of responsibility (or rather lack of it) of Indians (and especially puneiites) towards any such important think (Just think what happened to implementation of law for helmets).
Neo deserves to be complimented for his detailed partially downloaded,but neverthless very important information about ewaste.
There is urgent need to take cognizance of & address this serious problem without delay.The MPCB fortunately being aware of it and of course our most socially aware & concerned SAKAL bringing up this subject time & again,it is for the Govt & PMC/PCMC to implement egarbage collection & safe disposal.
Neo & most of the public in the light of their experience are no doubt very skeptical about this implementation aspect,but let us be optimistic that without having to kick few arses,the ewaste is taken care of without further delay!!!
Good work Neo. Really, we should have immediate solution & implementation for E waste. Or else this e waste giant will destroy the ecological balance
‘w§~B© Vm[aI
there is a solution to take care of this e waste , The companies which are producing products which results in e waste at the end of life of the products , shall be compelled to buy the products back at the end of its cycle . These companies shall only allow to produce the products only if they have necessary infrastructure to dispose of the product ecologically .
Punyateel NCL la ashya E waste pasoon kahee karata yeil ka te shodhoon kadhata yeo shakel kimva tya waste cha kasa nichara karata yeil tyabaddal samanya nagarikana margadarshan karata yeoo shakel ka ?
NCL ne tyabaddal samanya nagarikana margadarshan karave .
Sulabha Bhide