पुणे प्रतिबिंब

शाळेत, कॉलेजमध्ये खरच खूप गोष्टी शिकवल्या जातात, पण आपण त्या खरचं शिकतो का? इतक्‍या साध्या साध्या गोष्टी असतात मात्र जोपर्यंत आपण स्वतः त्या अनुभवत नाही तोपर्यंत आपण त्या "शिकत' नाही.

"अनुभव हा सर्वांत उत्तम गुरू आहे. तुम्हीही या "सरां'कडून आयुष्यात छोटा मोठा धडा गिरवला असेलच ना! मग "शिक्षक दिना'च्या निमित्ताने तो आमच्याबरोबरही शेअर करा.
तुम्ही ई मेलही करू शकता...pailteer@esakal.com वर.
---------------------------------


भिरकावलेली डिश

शाळेत असताना "अन्न हे पूर्णब्रह्म' हे शिकले होते, पण हे शिकलेलं समजून घ्यायला मात्र बरीच वर्षं जावी लागली. गोष्ट छोटीच होती, पण बरंच शिकवून गेली.

अकरावी-बारावीत असताना लेक्‍चर, प्रॅक्‍टीकल करुन कॉलेज मधून परत यायचे तेव्हा प्रचंड भूक लागलेली असायची. कधी एकदा जेवण समोर येतय असं होऊन जायचं.

एकदा अशीच भुकेने कलकलून घरी आले होते. आईला थोडसं बरं वाटत नव्हतं म्हणून तिने रोजच्या स्वयंपाकाला रजा देऊन फक्त पोहे केले होते.

साग्रसंगीत जेवणाच्या अपेक्षेने बसल्यानंतर समोर पोहे बघून प्रचंड चिडचिड झाली. मला पोहे नको, म्हणून तणतणत पोह्यांची डिश मी ढकलून दिली. सगळे पोहे सांडले. मी रागातच तशीच जाऊन पडून राहिले. आई मला तेव्हा काहीच बोलली नाही.

ही गोष्ट मी काही दिवसांनी विसरुनही गेले.

बारावीनंतर पुढच्या शिक्षणासाठी मी पुण्याला आले. मेसमधला नाश्‍ता, जेवण करताना घरच्या जेवणाची खूप आठवण यायची. जेव्हा सुटीला म्हणून पहिल्यांदा घरी आले, तेव्हा आईने नाश्‍त्याला काय करु, असे विचारल्यावर पटकन म्हणाले,"" काहीही कर गं! पोहेही चालतील...''
आणि त्याचक्षणी मला ती भिरकावलेली पोह्यांची डिश आठवली. त्यावेळी केलेला माज आठवला. भुकेच्या वेळी समोर येणाऱ्या अन्नाचं महत्त्व खऱ्या अर्थाने पटलं. त्यानंतर मात्र कधीही पानावर बसल्यावर "हेच हवं, तेच हवं हे आवडतं, हे आवडत नाही' असला हट्ट केला नाही. पानात कधीच काही टाकलं नाही. अन्न हे पूर्णब्रह्म समजूनच खाल्लं.

- अमृता रावण

---------------------------------


रेल्वेतली बाई

महालक्ष्मी एक्‍स्प्रेस...माणसांनी ठचाठच भरलेली...मी मुंबईहून पुण्यापर्यंत निघाले होते...दिवसभर काम करून गाडीत जरा झोप घ्यायची असं ठरवलं होतं पण गाडीत गर्दी इतकी की बसायला मिळालं हीच गोष्ट फार वाटली.

जरा स्थिरस्थावर झाले, आजूबाजूला नजर टाकली...गर्दी जरा गावाकडची होती...म्हणजे शहरी नक्कीच नव्हती. माझ्यासारख्या दोन-चार मुंबईला चढलेल्या मुली होत्या पण बाकी सगळे बहुधा गावाकडे चालले होते. महिलांच्या डब्यात अर्थात मुलंही कोंबली होती. तीही जागा सापडवून खेळायचा प्रयत्न करत होती.

थोड्या वेळानं सगळ्यांनी खाणं-पिणं सुरू केलं. डबा इतका अस्वच्छ होता की घरी जाऊन फ्रेश झाल्यावरच जेऊ या विचाराशिवाय आणखी काही करता येणं अवघड होतं. खिडकीशी बसलेल्या बाईनं तिचा "डबा' उघडला. रुमालात बांधलेली भाकरीची थप्पी, त्यावरच भात, त्यावर भाजी आणि खर्डा...बाई जेवत होती, जेवायचं का असं तिनं मुलांना विचारलं आणि ती नाही म्हणल्यावर फार आग्रह केला नाही. अचानक तिच्या मुलानं रुमालातला भात मुठीत भरून घेतला आणि तो गाडीत सगळीकडे भात उडवायला लागला. गाडीतल्या सगळ्यांचेच चेहरे तुसडे झाले. त्याची आई त्याला काही बोलेना. मग गाडीतल्याच कोणीतरी त्या बाईलाही खडसावलं. तरी ती बाई फारसा रिस्पॉन्स देत नव्हती. शेवटी तिनं मुलाला दोन लगावल्या आणि खिडकीबाहेर बघत बसली.

शेजारणीनं तिला विचारलं तेव्हा तिनं सांगितलं, की ती नवऱ्याला शोधायला मुंबईला आली होती. दोन मुलांना घेऊन...नवरा मुंबईला काम करतो इतकीच तिला माहिती...तो आत्तापर्यंत फक्त दोनदाच गावाला आला होता, आणि पदरात दोन मुलं टाकून गेला. सासरी हाकलून लावलं म्हणून ती नवऱ्याला शोधायला आली होती. तो मिळाला नाही, म्हणून गावाकडे जाणाऱ्या गाडीत बसली. सासरी तर जाताच येणार नव्हतं. त्यामुळे आता पुढे कुठे जावं याची विचार करत होती. मुलानं इतर प्रवाशांच्या अंगावर खरकटं उडवणं तिला दिसूनही दिसत नव्हतं.

तिचं ऐकून गाडीतले सगळे तुसडे चेहरे बदलले. गाववाले, शहरी...सगळेच...त्या बाईचा चेहरा अजून डोळ्यापुढे आहे माझ्या...मुलांना घेऊन आता उतरायचं कुठे आणि राहायचं कुठे आणि खायचं काय असे प्रश्‍न होते तिच्यापुढे...आणि आम्ही गाडीत कसं वागावं याचे धडे देत होतो तिला...

तेव्हा फार जाणवलं, की आपल्याला माणूस दिसतो त्याच्या पलीकडे कितीतरी अधिक असतो.

पटापट निष्कर्षप्रत यायची घाई असते ती आपल्याला...पण समोरच्याच्या वागण्याचा काही निराळा अर्थ असू शकतो, पेक्षा ते वागणं जरी "चुकीचं' असेल तरी त्यामागचं कारण मोठं असू शकतं याची जाणीव त्या दिवशी तीव्रतेनं झाली...आता कधीही, कोणीही, कसंही वागलं तरी, यामागे काहीतरी कारण असू शकेल हा शक्‍यतेचा एक टक्का मी कायम राखून ठेवते. त्यामुळे न्यायाधिशाच्या खुर्चीतून पायउतार होऊन परिस्थिती नितळपणानं बघण्यासाठी प्रयत्न करता येतो ...

- चित्रा वाळिंबे

---------------------------------

नावडती उसळ

संजीवन विद्यालय. निसर्गरम्य पाचगणीतील सर्वात जुन्या शाळांपैकी एक. माझ्या बालमनावर संस्कार करणारी ही पहिली शाळा. शिस्त हा या शाळेचा आद्य मंत्रच होता. शरदनाना पंडित हे आमचे प्रिन्सिपॉल. या शाळेला "हिंदू कॉन्व्हेंट' असे म्हटले, तर ते वावगं ठरणार नाही. शाळेची शिस्त शक्‍यतो कोणी मोडण्याचा प्रयत्न करत नसे. परंतु, बालवयातील हूडपणा काही वेळा अचानक उफाळून येणारच. शिस्तभंगाबद्दल माझ्या सहाध्यायी मित्रांबरोबरच मलाही अनेकवेळा शिक्षा झाल्या. मात्र, या शिक्षा शारीरिक स्वरूपाच्या कधीच नसत. अर्थातच मनावर त्यांचा खोल ठसा उमटत असे.

त्या काळी आमचे वर्ग आताच्या सारखे एकाच इमारतीमध्ये नसत. शिक्षक एकाच वर्गात व विद्यार्थी या वर्गातून त्या वर्गात, असा दिवसभर प्रवास चालू असे. हे वर्गही वेगवेगळ्या ठिकाणी असत. डोंगराळ प्रदेशामुळे चालण्याचा आणि हिरवाईमुळे नेत्रसुखाचा आनंद कायम मिळत असे. आमचा डायनिंग हॉल दरीच्या काठाजवळ होता. डायनिंग हॉलच्या मागे डोंगरउतार व अगदी काठावर झाडांची गर्दी असे. त्यात बांबूची अनेक बनं होती.

डायनिंग हॉलमध्ये प्रवेश करण्यापूर्वी हात धुवावेच लागत. विद्यार्थ्यांकडे लक्ष ठेवण्यासाठी एक शिक्षक तेथे उभे असत. त्यांना चुकवून कोणालाही जाता येत नसे. प्रत्यक्ष हॉलमध्ये बारा जण बसतील एवढी मोठी टेबल्स असत. प्रत्येक टेबलावर यजमानाच्या जागी बसत एक शिक्षक. उत्तम बल्लवाचार्यंमुळं जेवण रुचकर असायचं. वाढपी प्रत्येकाला हवं-नको पाहून वाढत असत. मात्र, आवडो किंवा न आवडो, केलेला कोणताही पदार्थ पहिल्यांदा घ्यावाच लागत असे. न आवडणारा पदार्थ असला, तरी तो संपवावाच लागे.

जेवणास सुरवात करण्यापूर्वी "या कुंदेंदु तुषार हार धवला' हा श्‍लोक म्हणण्याची प्रथा होती. पुढील आयुष्यात इंग्रजाळलेल्या मनोवृत्तीमुळे श्‍लोकांशी फारसा संबंध आला नाही. तरीही शाळेत वेळोवेळी म्हटले जाणारे अनेक श्‍लोक, आजही तोंडपाठ आहेत. तर, एके दिवशी मसुरीची उसळ करण्यात आली होती. माझ्या अत्यंत नावडत्या पदार्थांमध्ये मसुरीचा क्रमांक अगदी वरचा ! पानात ही उसळ पाहिल्यावर माझ्या अंगावर काटा आला. कुसुमताई भुस्कुटे या माझ्या आवडत्या शिक्षिका. नेहमी त्याच आमच्या टेबलावर असायच्या. मी चोरट्या नजरेनं त्यांच्याकडं पाहिलं. त्याही माझ्याचकडं पाहात होत्या. कदाचित माझी नावड त्यांना माहित असावी. त्या पुण्याच्या असल्यामुळं, माझा एखादा अपराध पोटात घालतील, असं वाटलं. पण, कसचं काय आणि फाटक्‍यात पाय. चष्म्याआडून त्यांचे मिश्‍किल डोळे, मला ती उसळ संपवलीच पाहिजे, असंच सांगत होते. पानातील सर्व पदार्थ संपले, तरी पहिल्यांदा वाढलेली मसुरीची उसळ काही संपली नव्हती. सगळ्या विद्यार्थीमित्रांचे जेवण संपलं होतं आणि मी उसळ कधी संपवतो, याची वाट पाहात माझ्याचकडे पाहात होते. अखेर ते जिवावरचं धाडस करण्यास मी सरसावलो आणि साधारण एका घासाएवढी ती उसळ एकदमच मुखात सारली. त्यावेळी मला ब्रह्मांड आठवलं. वांतीची भावना अगदी प्रबळ झाली. घास घेतल्यानंतर ढसाढसा पाणी प्यालो. पोटात ढवळू लागलं होतं. तरीही नेटानं हात धुवून बाहेर पडलो. त्यानंतर अनेक वेळा मला ही उसळ खावीच लागली. त्याची नावड हळूहळू कमी होत गेली. आज तर माझ्या आवडीच्या उसळींमध्ये तिनं आघाडीचं स्थान पटकावलं आहे.

- अरविंद तेलकर

---------------------------------


जमावाचा पडदा

त्या जमावाच्या पडद्यातून "तो' चेहरा मला दिसलाच नसता तर माझं काय झालं असतं?

मी कुठं जाणार आहे? माझे विचार काय आहेत? लोकांकडं मी बघतो तरी कसं?...खूप प्रश्‍न "तो' एक चेहरा एका क्षणात उभे करून गेला आणि सोळा वर्षं उलटली तरी अजून सगळ्या प्रश्‍नांची सोडवणूक झालीच नाही, असं वाटतं.

प्रसंग आहे डिसेंबर ९२ च्या दंगलीतला. उन्मादानं सारासार विवेक गमावण्याच्या काळातला. "पॉलिटिकल थिंकिंग' वगैरे काहीही न समजण्याच्या वयात आकर्षण वाटलं, ते जमावानं एकत्र फिरण्याचं. दहशत माजविण्याचं. आपण "आपल्यांबरोबर' आहोत आणि ते "बाहेरचे' आहेत, असं काहीसं वाटत होतं. त्या दिवशी दुपारी ठरलं, की "त्यांची' दुकानं फोडायची. जमाव निघाला. मीही त्याचाच एक भाग. बांगड्यांच्या त्या दुकानांसमोर जमाव आला आणि हातात मिळेल ती वस्तू दुकानांवर भिरकावून द्यायला सुरुवात झाली. दगड, विटा, स्टंप्स, लाल मातीची ढेकळं, लोखंडी सळया...

दुकानाला साध्या लाकडी फळ्यांचे दरवाजे होते. बाहेर दुकान आणि आत, वरच्या बाजूला "ते' राहात होते. फळ्या फोडून जमाव आत शिरला. बघता बघता बांगड्यांचा खच रस्त्यावर पडला. आमच्यातलेच काहीजण बांगड्यांवर नाचून नाचून त्याचा चुरा करू लागले...आरडा-ओरड्याने आणि भीतीदायक घोषणांनी "त्या' घरातली एकूण एक माणसं भेदरली असणार. कोणीच दिसत नव्हतं. दुकानातून घराकडं जाणारा दरवाजा बंद होता. बांगड्यांचा शब्दशः चक्काचूर होईल, तसा जमावाचा उन्माद हळू हळू ओसरत होता...

इतक्‍यात दुकानाच्या वरच्या मजल्याची लाकडी खिडकी किलकिली झाली. कोणीतरी हलकेच डोकावलं. आणि क्षणात खिडकी बंद झाली. अगदी घट्ट. तेवढ्यात मला "तो' चेहरा दिसला होता...

ती माझ्या मित्राची आई होती. मणेरची आई. तीन वर्षांपूर्वीपर्यंत तो माझा मित्र होता. नापास होऊन तो वर्गात मागे राहिला आणि मैत्रीही. त्याचीच ती आई. दुकान फोडलं ते त्यांचं होतं...

त्याची आई शाळेत सारखी यायची. मला खूप प्रेमानं जवळ घ्यायची. खाऊ द्यायची. "माझ्या इमुला शिकव की रे जरा तुझ्यासारखं...', असं सांगायची. माझ्या आईशी बोलायची. तिच्याकडं माझं कौतुक सांगायची. "याची मैतरी नको रे सोडू,' असं इमुला बजावून सांगायची...तीच ही आई. तिचंच दुकान जमावानं फोडलं होतं. क्रुरपणे तिथल्या एकूण एक बांगड्यांची वाट लावली होती. त्या जमावाचा मी एक भाग होतो...

सर्रकन अंगावर काटा आला. हातपाय लटपटले...

का आलो आपण इथं? तिनं आपल्याला पाहिलं का? पाहिलं असेल तर काय वाटलं असेल तिला? माझी आई आणि इमुची आई, यात फरक कसा काय करता येईल? कशासाठी आपण हे सगळं केलं? कोणी सांगितलं होतं? इमुच्या आईला या जमावानं मारलं असतं तर? ते बघू शकलो असतो का? जमावातले जर "आपले', तर इमु आणि त्याची आई हे "बाहेरचे' कसे?....

वयाला न झेपणारे प्रश्‍न उभे राहिले.

मी नकळत जमावातून बाजूला गेलो...

परत कधीही या जमावाचा भाग न होण्यासाठी...


- सम्राट फडणीस

मुंबईतील धनिकांनी लोणावळा व खंडाळा परिसरातील डोंगरावर बांधलेल्या बंगल्यांचा रंगीत-संगीत पार्ट्या व गैरकृत्यांसाठी वापर करण्याचे प्रकार गेल्या अनेक दिवसांपासून सुरू आहेत. डान्स बारवरी बंदीनंतर या प्रकारात वाढ झाल्याचे दिसून येत असून, या प्रकरणात बाहेरगावच्या लोकांचा अधिक सहभाग असल्याचे अनेकदा स्पष्ट झाले आहे.

थंड हवेचे ठिकाण म्हणून मुंबईकरांची लोणावळा व खंडाळा या पर्यटनस्थळांना अधिक पसंती आहे. मुंबईतील अनेक धनिकांनी या दोन शहरांप्रमाणेच पवना धरण परिसरात जागा खरेदी करून आलिशान बंगले बांधले आहेत. अनेकांनी डोंगरच्या डोंगर खरेदी करून त्यावर टूमदार बंगले बांधले आहेत. अनेक बंगले दुर्गम व लोकवस्तीपासून दूर बांधलेले आहेत व या बंगल्यांचे मालक वर्षातून एकदा किंवा दोनदा सुटी घालविण्यासाठी येतात. वर्षाअखेर साजरी करण्यासाठीही ते या बंगल्यांचाच वापर करतात. एरवी मात्र या बंगल्यांची संपूर्ण जबाबदारी सुरक्षारक्षकांकडे असते. या दोन्ही ठिकाणी वर्षभर असलेली पर्यटकांची वर्दळ लक्षात घेऊन हे बंगले तात्पुरत्या स्वरूपात भाड्याने देण्याची शक्कल या बंगल्याची व्यवस्था पाहणाऱ्यांनी लढविली आहे. अधिक पैशाच्या मोहातून काही व्यवस्थापकांनी रंगीत-संगीत पार्ट्या आयोजित करण्यास सुरवात केली.

डान्स बारवरील बंदीनंतर अशा बंगल्यांवर बारबाला आणण्याचे प्रकारही सुरू झाले. काही बंगल्यांवर मुजऱ्याचेही प्रकार घडले. मुंबईतील धनिकांना मद्यधुंद होऊन मौजमजा व रंगीत-संगीत पार्ट्या करण्यासाठी हे ठिकाण अधिक सुरक्षित वाटू लागले. मुंबईतील एजंट या पार्ट्यांची सर्व व्यवस्था करून देत असल्याचे समजते. मंगळवारी खंडाळ्यातील बंगल्यावर रंगलेली सीमा शुल्क अधिकाऱ्यांची पार्टी अशा एजंटाकरवीच आयोजिण्यात आली होती. काही वर्षांपूर्वी तुंगार्ली परिसरातील एका बंगल्यात क्रिकेट सामन्यावर बेटिंग घेणारी टोळीही छापा घालून पकडण्यात आली होती. येथे रोजच हजारो पर्यटक येत असल्याने स्थानिक नागरिकांकडून अशा प्रकारांकडे गांभीर्याने पाहिले जात नाही; तसेच लोकवस्तीपासून दूर बंगल्यांमध्ये असे प्रकार घडत असल्यानेही नागरिकांचे; तसेच पोलिसांचे त्याकडे लक्ष जात नाही. खबऱ्यांकडून माहिती मिळाली तरच पोलिसांना हे प्रकार कळतात.

आयटी क्षेत्रातील तरुणाईच्या मानसिकतेवर या ब्लॉगवर आपण सर्वचजण सातत्याने चर्चा करतो आहोत. ई सकाळचे वाचक विक्रम घोलप यांनी पाठविलेला फॉरवर्ड मेल या मानसिकतेवर आणखी प्रकाश टाकणारा आहे. सहसा आपण फॉरवर्ड मेल वाचून सोडून तरी देतो किंवा डिलिट तरी करतो. हा मेल तसा नाही वाटला. मुळ लेखकाचा पत्ता नाही. त्याच्या भावना मात्र सच्च्या आहेत. हृदयाला स्पर्शून जाणाऱया आहेत. म्हणून मुद्दाम इथे वापरत आहोत...

Emotions of a software engineer...

It was raining heavily outside. Dark clouds gathered in the sky and nature was in its ominous best. I took a break from my work and went to the pantry to grab a cup of coffee. I had a sip and went near the window to see the rain pouring down heavily outside the glass structure. I was inside our huge office building, unruffled by even the fierceness of the nature.

Through the heavy transparent glass, I could see a small girl trying to hold on to her umbrella which the wind was snatching away from her. I felt sorry for the girl, and was happy that I was not in a similar pathetic situation. Yes. I take pride for the fact that I am a software engineer.

I have everything which a common man would envy; money, status, respect, you name it I have it. I always wanted to be software professional and here I am, working for one of the best firms in the world. But then, am I really happy? Now, I could see an imprint of my palm on the other glass window, through which I reminisced my past, basked in the warmth of the sun shine.

My childhood was so much of fun. I vividly remember those rainy days, when I hugged my mother tightly during sleeping listening to all the stories told by her. Now, I have a big house here, but then it is just a house, not a home. My parents are pretty far away from me now. I have a cell phone to talk to them everyday, but then I really miss those dinners which I had with my family everyday. I could easily afford to taste all the different cuisines these days, but the best of food there, lack the love and affection which is present in the food prepared by my mother.

I threw a lavish party for my colleagues for my birthday, but then they would never replace the birthdays when my friends secretly brought a cake and at the end, half of the cake would have ended up on my face. The couple of hundred bucks that u save for a long period just to give a treat to your friends in the road side chat shop can never give the pleasure even after spending a few thousand bucks these days.

The scene of me crying and refusing to have dinner on the day when I fought with my best friend came to my mind. Today, she has gone far away from me, taking away my love and with it my life, but I am sitting and coding here with a false smile on my face. Everyday I meet new people, but then I long ceased to make a new friend.

It's true that I have a lot of things now. I have a nice bed, but no time to sleep. Lots of money, but no friends to spend it with. The latest designer clothes, but a worn out body . Awards for technical excellence, but no reward for the crave for peaceful ambience. A confident demeanor, but a reluctant and apathetic mind. Full of rain, but no sunshine even in the farthest distance.
Now, I could see the small girl on the road enjoying in the rain with her umbrella firmly in her grip. She might not have all the comforts which I have, but then she has the innocence and fun which I lost a long time back.

I have decided to come out of this false fantasy, even if it is at the expense of losing the tap of the software engineer. I am going to again enjoy my life. I am going to go out in the rain and play with the small kid now. I removed my tie, and went near my computer to shut it down. Just then, I saw a new mail alert in my mail box. I slowly opened Lotus Notes and I found a message from my manager with an attachment saying that there was a critical defect in the code and I have to fix it soon. I convinced myself that I am not going to get bogged down again by these pressures and stick to my decision. I ignored the mail and went to the rest room. After a couple of minutes, the software engineer in me came out, his shirt tucked in with the perfect tie knot, sat before the computer, and started typing,

Sir,
I am looking into the defect and will send the patch files before EOD.
Regards,
Software Engineer.

काय वाटलं हा मेल वाचून? जरूर सांगा.

महाराष्ट्रात लातूरला भूकंप झाला, तेव्हा भूकंपग्रस्तांसाठी मदतीचा हात आखडता घेणाऱ्या मुंबईतील व्यापाऱ्यांनी जेव्हा भूजमध्ये भूकंप झाला, तेव्हा मात्र तेथे भरभरून मदत केली, मग महाराष्ट्र व गुजरात असा भेदभाव का, असा परखड सवाल महाराष्ट्र नवनिर्माण सेनेचे अध्यक्ष राज ठाकरे यांनी आज बुधवारी उपस्थित केला.मराठी पाट्या लावण्यासाठी आता फक्त एकच दिवस शिल्लक आहे, पाट्या बदलल्या नाहीत तर परिणामांना सामोरे जा, असा अंतिम इशाराही त्यांनी दिला.

गेल्या काही दिवसांपासून मराठी पाट्यांचा मुद्दा चांगलाच तापला आहे. त्यातच काल मनसेने व्यापाऱ्यांची सभा उधळून लावली होती. या पार्श्‍वभूमीवर मराठी पाट्यांना विरोध करणाऱ्या व्यापाऱ्यांविरुद्ध राज ठाकरे यांनी चौफेर हल्ला चढविला.

महाराष्ट्राची राजभाषा मराठी असावी, हा १९६१ चा कायदा आहे , तरीही राज्याच्या भाषेसाठी कोर्टात जावे लागते यासारखे दुर्दैव नाही. भाषेसाठी कोर्टात जाणारे कुठलेही राज्य या देशात नाही, अशी खंतही त्यांनी व्यक्त केली.

नॅनो कारचा सिंगूर येथील प्रस्तावित प्रकल्प तेथून हटविण्याचा रतन टाटांनी विचार केल्यास त्यांनी महाराष्ट्रात यावे. त्यांचे लाल गालिचाने स्वागत करण्यात येईल; तसेच त्यांना जमीन व इतर सोयी सवलती दिल्या जातील, अशी जाहीर घोषणा मुख्यमंत्री विलासराव देशमुख यांनी केली आहे.

मुख्यमंत्री आपल्या जाहीर निवेदनात म्हणाले, ""टाटा उद्योग समूहाचा पाया महाराष्ट्रात आहे. त्यांचे कॉर्पोरेट ऑफिस इथेच आहे. त्यामुळे त्यांनी नॅनो कार प्रकल्प महाराष्ट्रातच उभारावा, अशी राज्य शासनाची इच्छा आहे. पूर्वीसुद्धा हा प्रकल्प टाटांनी महाराष्ट्रातच उभारावा, असे राज्य शासनाला वाटत होते, पण रतन टाटांनी इतरत्र हा प्रकल्प उभारण्याचे कबूल केले होते. आता काही कारणास्तव हा प्रकल्प इतरत्र होत नसल्यास टाटा यांनी तो महाराष्ट्रात आणावा.

महाराष्ट्रातील चाकण परिसर देशाचा डेट्रॉईट म्हणून उदयास येत आहे; तसेच पुणे, नाशिक, औरंगाबाद हा परिसर देशातील सर्वात मोठा ऑटोमोबाईल हब म्हणून विकसित होत आहे. या ठिकाणी आम्ही त्यांना जमीन, पाणी देऊ. महाराष्ट्राने देशात औद्योगिक क्षेत्रात आपली आघाडी कायम ठेवली आहे. यामध्ये टाटा उद्योग समूहाचा मोठा हातभार लागला आहे. नॅनो कार प्रकल्प महाराष्ट्रात आला; तर महाराष्ट्राची औद्योगिक क्षेत्रातील आघाडी आणखी बळकट होईल. राज्य शासनाच्या मेगा प्रोजेक्‍ट पॉलिसीनुसार (विशाल प्रकल्प धोरण) टाटांना सर्व सवलती दिल्या जातील. गरज भासल्यास मी स्वतः रतन टाटांची भेट घेईन.''

पॉपच्या तालावर थिरकणाऱ्या पाश्‍चात्य सुरांना भारतीय संगीताने सजविण्याचे काम पुण्यातील दोन तरुणांनी केले आहे.
समीप कुलकर्णी आणि मिलिंद दाते अशी ही मराठी नावे. न्यूयॉर्कची प्रसिद्ध पॉप सिंगर अँजेली ऊर्फ अंजली काकडे हिच्या "फॅंटसी' अल्बममध्ये मिलिंदच्या निर्मितीची आणि समीपच्या सतारीची साथ लाभली आहे. नुकताच हा अल्बम बाजारात आला आहे.

अमेरिकेतील न्यूयॉर्क शहरातील प्रसिद्ध पॉप सिंगर अँजेली या गायिकेने प्रदर्शित केलेल्या "फॅंटसी' या अल्बमसाठी समीप आणि मिलिंद यांनी संगीत दिले आहे. आठ गाण्यांचा समावेश असलेल्या या अल्बममधील दोन "पॉप ट्रॅक'वर समीपने सतारवादन केले आहे. तर, मिलिंद यांनी अल्बमच्या निर्मितीबरोबर बासरीवादनही केले आहे.

हॉलीवूडचं आकर्षण आपल्याकडं जबरदस्त आहे. तिकडच्या चित्रपटांत काम करणं असो किंवा ते चित्रपट आवडीनं पाहणं असो, हे आकर्षण वेगवेगळ्या पद्धतीनं व्यक्त होतं. पण, आता हॉलीवूडपटांच्या श्रेयनामावलीत चक्क मिलिंद आणि समीप अशी दोन मराठमोळी नावं झळकणार आहेत. जगभरात पसरलेल्या मराठीजनांच्या दृष्टीनं ही अभिमानाचीच बाब आहे. नाही का?

सविस्तर बातमीसाठी इथे क्लिक करा

कामचुकारपणा, निष्क्रियता आणि बरंच काही. सरकारी कार्यालयांत काम घेऊन जाणाऱया शंभरातल्या 99 जणांच्या मनात हेच विचार मनात येत असतील. ई सकाळचे वाचक महेश मसुरकर यांना आलेला अनुभव हा असाच आहे.

वाचा त्यांच्याच शब्दातः


Hi,

Today my friend went to Kothrud Kshetriya Karyalay to register for his daughter's birth.

When the window opened, the lady clerk told that today they are on strike and so no work.

After 5 minutes, she went inside again to confirm. Then she told that they are not on strike today.

See.. How funny it is !!! She even do not know why the strike is, whether the strike is on or not??

More over, She asked about the work to my friend. When he told about the birth registration of his daughetr, She told that forms are finished. I do not know how our govt. offices run with this kind of efficiency !!!

तुम्हाला आले आहेत असे काही अनुभव? इथं जरूर शेअर करा.

हिंजवडीतील एका संगणक अभियंत्याने भोईरवाडीमधील बापूजीबुवा डोंगरावर गळफास घेऊन आत्महत्या केली. आत्महत्येचे नेमके कारण समजू शकले नाही. सरोजकुमार ब्रह्मानंद नायक (वय २६, रा. सोमेश्‍वर मंदिराजवळ, चंदननगर, पुणे, मूळ गाव- जगन्नाथपुरी, ओरिसा) असे त्याचे नाव आहे. सोमवारी सायंकाळी हा प्रकार उघडकीस आला.

पोलिसांनी दिलेल्या माहितीनुसार, हिंजवडी औद्योगिक वसाहतीमधील टेक-महिंद्रा कंपनीच्या मागील भोईरवाडी डोंगरावर झाडाला एका व्यक्तीने गळफास घेतल्याचे गुराखी बाळू सावंत यांनी सोमवारी पाहिले. त्याने याबाबत पोलिस पाटील तुकाराम भोईर यांना कळविले. श्री. भोईर यांनी ही माहिती पोलिसांना दिली.

यासंदर्भात प्रसिद्धीस दिलेल्या निवेदनात टेक-महिंद्रा कंपनीचे अध्यक्ष सुजित बक्षी (कार्पोरेट अफेअर्स) यांनी म्हटले आहे, ""सरोज नायक हा एसीएस कंपनीतर्फे टेक- महिंद्रामध्ये उप-कंत्राटी कर्मचारी होता. तपासाबाबत पोलिसांना सर्व सहकार्य करण्यात येईल.'' हळव्या स्वभावाचा सरोजकुमार सरोजकुमारच्या नातेवाइकांनी पोलिसांना दिलेल्या माहितीनुसार तो अतिशय मितभाषी आणि मृदू स्वभावाचा होता. त्याला एकटेपणाची आवड होती. त्यामुळे त्याला फारसे मित्र नव्हते. केवळ अडीच महिन्यांपूर्वीच टेक-महिंद्रा कंपनीत कंत्राटी पद्धतीवर तो नोकरीत रुजू झाला होता.

समुद्रातील शिवरायांच्या स्मारकासाठी दोनशे कोटी रुपये खर्च करण्याच्या तयारीत असलेल्या राज्य सरकारला सिंधुदुर्गातील शिवरायांच्या स्मारकाचा मात्र विसर पडला आहे. "साम मराठी' वाहिनीने शुक्रवारी सर्वप्रथम या विषयाला वाचा फोडली.

हिंदवी स्वराज्याचे निर्माते असलेल्या शिवरायांचे सिंधुदुर्ग किल्ल्यातील अद्वितीय स्मारक सध्या अंधाराच्या खाईत आहे. निधीअभावी महाराजांचा पोषाख जीर्ण झाला आहे. शिवरायांचे मंदिर गळते आहे. राज्य सरकार मात्र याकडे दुर्लक्ष आहे.

वाढत्या महागाईच्या काळात या मंदिरासाठी राज्य सरकारकडून दरमहिना केवळ ४१६ रुपये निधी मिळतो. त्यामध्ये मंदिराचा खर्च भागविणे अवघड जाते, असे मंदिरातील व्यवस्थापकांचे म्हणणे आहे.

सिंधुदुर्ग किल्ल्याच्या डागडुजीसाठी ५० लाख रुपये देण्याचे आश्‍वासन शिवसेनेचे कार्याध्यक्ष उद्धव ठाकरे यांनी दिले होते, असे शिवराज्य प्रतिष्ठानचे अरविंद म्हापसकर यांनी सांगितले. मात्र, या आश्‍वासनाच्या पूर्तीसाठी त्यांनी कोणतेही पाऊल उचलले नाही. महाराष्ट्र कबड्डी संघटनेला पाच लाख रुपयांची मदत करून शिवसेनाप्रमुख बाळासाहेब ठाकरे यांनी दिलेला शब्द पाळला होता. या पार्श्‍वभूमीवर, श्री. ठाकरे ५० लाखांची मदत करण्याचा शब्द पाळतील का ? याचीच आता उत्सुकता आहे.

पुण्यातील एकूण लोकसंख्येच्या २५ टक्‍क्‍यांपेक्षाही अधिक म्हणजेच पाच लाख एवढी शालेय विद्यार्थ्यांची संख्या आहे. मल्टिमीडिया सेक्‍शनमध्ये आणखी भरपूर काही...असे असतानाही शालेय विद्यार्थ्यांच्या वाहतुकीबाबत आणि त्यांच्या सुरक्षिततेबाबत सर्वच पातळ्यांवर उदासीनता दिसून येते. रस्त्यांलगत, चौकांलगत नव्हे तर शहरी मध्यवस्त्यांत असलेल्या शाळांच्या परिसरात या प्रश्‍नाचे गांभीर्य अधिक ठळकपणे जाणवते.

आज पुण्यात शाळांची संख्या हजारोंच्या घरात आहे. त्यातील बहुतांश शाळा मुख्य रस्त्यांलगत आहेत. किंबहुना कित्येक रस्त्यांचा विकास शाळांना डोळ्यांसमोर ठेवून करण्यात आला आहे. तर, बऱ्याच शाळा ऐन चौकात आहेत.वाहतूक कोंडी पुणे शहराला नवीन नसली, तरी अनेक रस्त्यांवरील वाहतूक कोंडीला शाळाच कारणीभूत ठरत असल्याचे चित्र आहे; तर याच वाहतुकीने शालेय विद्यार्थ्यांची सुरक्षितता धोक्‍यात आणली आहे.

औंधचे शिवाजी विद्यालय, पुणे विद्यापीठ चौकातील पाषाण रस्त्यालगतचे आणि जंगली महाराज रस्त्यावरील मॉडर्न हायस्कूल, शिवाजीनगर येथील भारत इंग्लिश स्कूल, जिल्हाधिकारी कार्यालय रस्त्यावरील हेलेनाज स्कूल, लक्ष्मी रस्त्यालगतची हुजूरपागा, नूमवि, टिळक रस्त्यावरील न्यू इंग्लिश स्कूल, महाराष्ट्र मंडळ, वनिता समाज शाळांमधील विद्यार्थी वेगवान वाहतुकीचा सामना करत आहेत. शाळेचे मुख्य प्रवेशद्वार थेट रस्त्यावरच खुले होत असल्याने विद्यार्थ्यांना अन्य कोणताही पर्याय राहिलेला नाही.


पाषाण रस्त्यावरील मॉडर्न हायस्कूलचे मुख्याध्यापक एस. जी. बनसोडे म्हणाले, ""या रस्त्यालगत असलेल्या विद्यापीठ चौकात तीन रस्ते एकत्रित येतात, पर्यायाने मोठी वाहतूक असते. शाळा तसेच कार्यालये एकाच वेळी सुटत असल्याने शाळेसमोरील रस्त्यावर वाहनांचा ओघ मोठा असतो. शाळेसमोरील रस्त्यांची विकासकामे या प्रश्‍नात भरच टाकतात.'' शाळेच्या आवारात प्रवेश मिळत नाही म्हणून मिळेल तेथे (विद्यार्थ्यांची ने-आण करणारी), कधी रस्त्याच्या पलीकडे, तर कधी शाळेपासून दूर अंतरावर उभी केलेली वाहने, ही वाहने गाठण्याच्या नादात विद्यार्थ्यांनी उडणारी धांदल, तारेवरची कसरत करत वाहतुकीतून वाट शोधणारे विद्यार्थी असे चित्र शाळांच्या ठिकाणी हमखास पाहायला मिळते.

अहिल्यादेवी प्रशालेच्या पीएमपीएलच्या बस जागेअभावी बालगंधर्व पुलाजवळ तर रेणुका स्वरूप शाळेच्या बस भिकारदास मारुती मंदिराजवळील बस स्थानकाजवळ थांबवाव्या लागतात, असे बसचालकांनी सांगितले. मध्यवस्तीतील शाळा जागेचे निमित्त करून वाहनांना प्रवेश नाकारतात. मात्र या शाळांकडून उपलब्ध जागेचा मोठ्या प्रमाणावर व्यावसायिक वापर होत असल्याचा दावा या क्षेत्रातील तज्ज्ञ करतात. ही वाहने शाळा भरणे-सुटण्याआधीच शाळेबाहेरील अरुंद रस्त्यांवर गर्दी करतात. त्यामुळे वाहतुकीचा खोळंबा होतो. शाळांलगतच्या अरुंद रस्त्यांवर चारचाकी वाहने उभी असतात असे त्यामुळे या रस्त्यांवर रिक्षा उभ्या करता येत नाहीत. अनेक पालक शाळेच्या मुख्य दरवाज्यापर्यंत पाल्यांना सोडण्याबाबत आग्रही असतात त्यामुळेही वाहतुकीची कोंडी होते, असे रेणुका स्वरूपच्या मुख्याध्यापिका सुषमा कुलकर्णी यांनी सांगितले.

त्यातच शाळा सुटल्यानंतर तीन हजार विद्यार्थ्यांनींचा लोंढा एकदम रस्त्यावर येतो. परिणामी वाहन चालविणे कठीण जातेच, पण वाहतूक कोंडीला दररोजच सामोरे जावे लागते. काही शाळांच्या चौकात वाहतूक नियंत्रक दिवे लावले आहेत. मात्र, या सिग्नलचे सर्रासपणे उल्लंघन केले जाते, असे शाळा आणि विद्यार्थी सांगतात. अगदी याउलट तक्रार अन्य वाहनचालक करतात. या वाहनचालकांच्या म्हणण्यानुसार, मुलांना शाळेत सोडण्यासाठी आणि नेण्यासाठी आलेली वाहने रस्त्यावरी अत्यंत बेशिस्तपणे उभी केली जातात. नादुरुस्त वाहतूक नियंत्रक दिवे, गैरहजर वाहतूक पोलिस, शाळांच्या प्रवेशद्वारासमोरील झेब्रा क्रॉसिंगचा अभाव यामुळे हा प्रश्‍न दिवसेंदिवस गुंतागुंतीचा होत आहे. काही शाळा वाहतूक कोंडी सोडवण्यास हातभार लावतात. मात्र, काही शाळा ही जबाबदारी ढकलू पाहतात. वाहतूक विभागाच्या पातळीवरील अनास्था, शालेय पातळीवरील बेजबाबदारपणा, ने-आण करणाऱ्या वाहनचालकांच्या पातळीवरील अरेरावी आणि पालकांच्या पातळीवरील असहाय्यता या गोष्टी विद्यार्थ्यांची सुरक्षा आणि हित जोपासण्यास असमर्थ ठरत आहे.

फुरसुंगी येथील कॉल सेंटरमध्ये ऑपरेटर म्हणून काम करणाऱ्या २३ वर्षांच्या एका तरुणीवर सामूहिक बलात्कार झाल्याची घटना तीन दिवसांपूर्वी घडली.या प्रकरणी दहाहून अधिक अज्ञात व्यक्तींविरुद्ध गुन्हा दाखल झाला असून, अद्याप कोणालाही अटक झालेली नाही. तुकाईदर्शन या टेकडीवर हा प्रकार घडल्याचे पोलिसांनी सांगितले. या घटनेमुळे संबंधित तरुणीला जबर मानसिक धक्का बसला आहे.

तिचा मित्र हंसराज नाना ब्राह्मणे (वय २६, रा. भेकराईनगर, फुरसुंगी, ता. हवेली) याने दिलेल्या तक्रारीनुसार लोणी काळभोर पोलिसांनी गुन्हा दाखल केला आहे. पोलिसांनी दिलेल्या माहितीनुसार, ही तरुणी व हंसराज वर्षभरापासून एकत्र वावरत आहेत. ती गेल्या एक वर्षापासून कॉल सेंटरमध्ये ऑपरेटर म्हणून काम करीत आहे. इतर तीन मैत्रिणींसह ती सासवड रस्त्यावरील एका फ्लॅटमध्ये राहते. कंपनीच्या जवळच राहत असल्याने ती कंपनीची गाडी जाण्या-येण्यासाठी वापरत नव्हती. गुरुवारी ती फ्लॅटमध्ये एकटी आराम करीत असताना, रात्री साडेदहाच्या सुमारास तिच्या परिचित महिलेने बोलावले असल्याचा निरोप आला. त्या वेळी तिला नेण्यासाठी कॉल सेंटरमधील एक गाडी आली होती. या गाडीपाठोपाठ कॉल सेंटरमधील इतरही दोन-तीन गाड्या होत्या. त्यानंतर तुकाईदर्शन टेकडीवर हा प्रकार घडल्याचे फिर्यादीत म्हटले आहे.

फिर्यादीत विसंगती जिल्ह्याचे अतिरिक्त पोलिस अधीक्षक प्रवीण पाटील म्हणाले, ""या तरुणीकडून अद्याप माहिती मिळालेली नाही. तिचा मित्र हंसराजच्या सांगण्यानुसार गुन्हा दाखल केला आहे. तिच्या मैत्रिणीच्या व जागा मालकिणीच्या म्हणण्यानुसार संबंधित तरुणी गुरुवारी रात्री बाहेर गेलेली नव्हती. त्यातच हंसराज सांगत असलेली माहिती व चौकशीत पुढे येत असलेली माहिती यात तफावत आढळत आहे.''

पुणे महापालिकेच्या शिक्षण मंडळाच्या शाळेत शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांना पुरविण्यात येणारे मोफत गणवेश या वर्षीही पुन्हा वादग्रस्त ठरण्याची चिन्हे आहेत.या गणवेशाच्या निविदा मागविताना देण्यात आलेल्या नमुन्यापेक्षा वेगळे कापड वापरून गणवेश तयार केलेल्या कंत्राटदाराला हे तीन कोटी साठ लाख रुपयांचे काम देण्यात आले आहे. आश्‍चर्य म्हणजे या कंत्राटदाराचे नमुने हे अपेक्षेनुसार नसल्याचा अहवाल मंडळाला प्रयोगशाळेतून प्राप्त झाल्यानंतर आणि इतर काही कंत्राटदारांनी त्याबाबत आक्षेप घेतल्यानंतरही मंडळ याच कंत्राटदाराला काम देण्यावर ठाम आहे. विद्यार्थ्यांसाठी गणवेश खरेदी करण्याच्या प्रकरणावरून यापूर्वीही मंडळ अडचणीत आले होते. त्यामुळे हे काम बचत गटाच्या माध्यमातून पुरविण्याचा निर्णय गेल्या वर्षी घेण्यात आला होता; परंतु बचत गटांनी वेळेत गणवेश पुरविले नाहीत, असे कारण देऊन या वर्षी त्यांना काम देण्यास मंडळाने नकार दिला आणि निविदा मागवून गणवेश खरेदी करण्याचा निर्णय घेण्यात आला.

विद्यार्थ्यांच्या हितासाठी...

गेल्या काही दिवसांपासून निविदाप्रक्रियेवरून मंडळात सदस्यांमध्ये वाद सुरू आहेत. त्यातच दोन कंत्राटदारांनी नोटिसा बजावल्यामुळे खरेदी वादाच्या भोवऱ्यात येऊ शकते. या कंत्राटदारांनी न्यायालयात धाव घेऊन या खरेदीप्रक्रियेवर एकतर्फी स्थगिती मिळवू नये, म्हणून मंडळाने जागरूकता दाखवीत न्यायालयामध्ये "कॅव्हेट"ही दाखल केले आहे. विद्यार्थ्यांचे हित लक्षात घेऊनच ही कार्यवाही करण्यात आल्याचा खुलासा मंडळाच्या वतीने करण्यात आला आहे

"सायबर कॅफे' चालविण्यासाठी आवश्‍यक त्या सर्व नियमांची वेळोवेळी पूर्तता करूनदेखील पोलिसांच्या सहकार्याअभावी शहरातील हा उद्योग बंद पडण्याच्या मार्गावर आहे. त्यामुळे शहरात परवाने देण्यासाठी जाचक अटी रद्द करून मुंबई आणि नागपूरप्रमाणेच नियम असावेत, अशी मागणी "पुणे सेंट्रल सायबर कॅफे असोसिएशन'तर्फे करण्यात आली आहे. या बाबतीत संघटनेतर्फे येत्या बुधवारी (ता. ६) पोलिस आयुक्तांशी चर्चा करण्यात येणार आहे.

वाढत्या दहशतवादी कारवायांच्या पार्श्‍वभूमीवर शहरातील सायबर कॅफेंवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी पोलिसांतर्फे नवीन नियमावली करण्यात आली आहे. त्या नियमावलीतील शर्तींची पूर्तता करणाऱ्यांनाच परवाने देण्यात येत आहेत. मात्र, नव्या नियमावलीतील १२ आणि १३ क्रमांकाच्या जाचक अटींपोटी शहर आणि पिंपरी-चिंचवड परिसरातील सुमारे दोन हजार कॅफे गेल्या चार दिवसांपासून बंद ठेवण्याची वेळ कॅफेचालकांवर आल्याची माहिती संघटनेचे अध्यक्ष राहुल पोकळे यांनी दिली.

श्री. पोकळे म्हणाले, ""सायबर कॅफेंना परवाने देण्यासाठी महापालिका हद्दीतील जागांचे मान्यताप्राप्त नकाशे सादर करण्याची अट बाराव्या नियमात घालण्यात आली आहे. या नियमाचा सर्वांत जास्त फटका पेठांमधील व्यावसायिकांना बसला आहे. कारण पालिका अस्तित्वात येण्यापूर्वी उभारलेल्या इमारतींचा समावेश त्यात नसल्याने, अशांना परवाने मिळण्याची अडचण होत आहे. पेठ परिसरात साधारणत: तीनशेच्या आसपास सभासद आहेत.''

नियमावलीतील तेराव्या नियमानुसार व्यावसायिकास जागेबाबतीत आरोग्य खात्याचे "ना हरकत' प्रमाणपत्र सादर करावे लागणार आहे. त्यानुसार शहरातील व्यावसायिकांनी आरोग्य खात्याकडे त्याची मागणी केली असता, आम्हाला या बाबतीत कोणतीच कल्पना नसल्याचे सांगत आरोग्य खात्याने हात वर केल्याचे श्री. पोकळे यांनी सांगितले. परवाने नसलेल्या व्यावसायिकांवर खटले दाखल करण्याची कारवाई पोलिस खात्याकडून सुरू करण्यात आली असून, आतापर्यंत शहर आणि पिंपरी-चिंचवड परिसरातील ८० जणांवर खटले दाखल करण्यात आले आहेत. पोलिसांच्या या आडमुठेपणाच्या धोरणामुळे व्यवसायावर गंडांतर आल्याचे ऍड. अंबरीश बाहेती यांनी सांगितले.

आर्थिक; तसेच विद्यार्थ्यांचे नुकसान
पोलिसांच्या कारवाईमुळे भेदरलेल्या व्यावसायिकांनी मागील चार दिवसांपासून सायबर कॅफे बंद ठेवले आहेत. त्यामुळे प्रतिदिन सुमारे तीस लाख रुपयांच्या एकूण कमाईवर पाणी सोडावे लागत असल्याची खंत श्री. पोकळे यांनी व्यक्त केली. सायबर कॅफे बंद असण्याचा सर्वांत मोठा फटका उच्च शिक्षण घेऊ इच्छिणाऱ्या अथवा ऑनलाइन अर्ज करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना बसला आहे.

औद्योगिक आणि तंत्रज्ञानाच्या आघाड्यांवर घोडदौड करणाऱया पुणे जिल्ह्यात नेट कॅफे ही अत्यावश्यक बाब जरूर आहे. कॅफे चालविण्यासाठीच्या प्रक्रियेचे सुलभीकरण आणि सुरक्षेसाठी योग्य दक्षता घेतली, तर हा प्रश्न सुटू शकेल. त्यासाठी प्रशासनाचे सहकार्य कॅफेचालकांना लागणार आहे. आठमुठेपणामुळे फक्त कॅफेचालकांचेच नुकसान नाही, तर समाजाचेही मोठे नुकसान होते आहे, असे वाटत नाही का? दहशतवादाच्या रोगावर नेट कॅफे बंद पाडणे हा इलाज आहे का?